Τα 9 εμπόδια προς την αυτοπραγμάτωση (yoga sutras of Pantanjali, Sutra I.30)

Τα 9 εμπόδια μας τα δίνει ο Pantanjali στα yoga sutras και θεωρητικά αφορούν την πρακτική μας ως ασκούμενοι γιόγκι, αλλά τελικά αφορούν όλη την ζωή μας. Όπως ακριβώς λειτουργούμε άλλωστε στην πρακτική μας, έτσι λειτουργούμε και στην ζωή μας. Η ζωή μας είναι γεμάτη προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, απογοητεύσεις, ματαιωσεις, απώλειες αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και η ανάγκη για διαχείριση και αφομοίωση όλων αυτών, καθώς και για ικανοποίηση και εσωτερική ησυχία. Η προσπάθεια μας να ξεπεράσουμε τα παρακάτω εμπόδια και να εξελιχθούμε στην γιόγκα θα μας ανοίξει το δρόμο να κάνουμε το ίδιο και στην υπόλοιπη ζωή μας. Όταν συμβεί αυτή η εσωτερική μετακίνηση, όλα αλλάζουν, καθώς αλλάζει η οπτική μας στα πράγματα. 

Vyadi – Σωματική ασθένεια

Όταν είμαστε άρρωστοι και αδιάθετοι, το μυαλό μας θα τείνει να επικεντρώνεται στην ταλαιπωρία και τον πόνο στο σώμα μας. Η έλλειψη αυτοφροντίδας, είτε σωματική, ψυχική ή συναισθηματική, μπορεί να οδηγήσει σε ασθένεια ή να διαιωνίσει οποιαδήποτε ασθένεια. Είναι δύσκολο να κάνεις γιόγκα αν είσαι σωματικά άρρωστος. Η ασθένεια είναι ο τρόπος που το σώμα μας λέει ότι χρειαζόμαστε ξεκούραση για να ανακάμψουμε. Εστιάστε το μυαλό σας σε θετικά πράγματα και οραματιστείτε τον εαυτό σας σε μια υγιή και δυνατή κατάσταση και ξεκουραστείτε πολύ, και μετά μπορείτε σιγά σιγά να συνεχίσετε ξανά την πρακτική σας, μόλις το επιτρέπει το σώμα σας.

Είναι σημαντικό να ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής που στοχεύει στην πρόληψη της ασθένειας και στην προαγωγή της βέλτιστης υγείας. Μια επανορθωτική προσέγγιση σε συνδυασμό με μια καλή ρουτίνα αυτοφροντίδας μπορεί να βοηθήσει να διαλύσει το εμπόδιο της σωματικής ασθένειας.

Styana – πλήξη

Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι το μυαλό σας είναι εντάξει όταν παρακολουθείτε μια ταινία για παράδειγμα, αλλά όταν κάθεστε να διαλογιστείτε, ξαφνικά, εμφανίζεται κάποιος σωματικός πόνος ή ασθένεια; Τότε το σώμα και το μυαλό σας γίνονται ανήσυχα. Αυτό είναι ένα εμπόδιο στο μονοπάτι της γιόγκα. Αυτή η ασθένεια του νου μπορεί επίσης να γίνει κατανοητή ως απάθεια, έλλειψη ενδιαφέροντος και ενθουσιασμού ή πλήξη.

Η πλήξη είναι μια κατάσταση κούρασης και ανησυχίας. Κάποιος θα μπορούσε να είναι σε υγιή φυσική κατάσταση αλλά να εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έλλειψη ενδιαφέροντος ή ενθουσιασμού ψυχικά και πνευματικά. Υπάρχει έλλειψη κινητοποίησης, αίσθημα στασιμότητας και καμία διάθεση για δέσμευση για οτιδήποτε. 

Για να το ξεπεράσουμε αυτό νομίζω ότι πρέπει να δοκιμάζουμε συνεχώς νέους τρόπους προσέγγισης της γιόγκα και να ασκούμε τη πρακτική με ανοιχτό μυαλό καθημερινά. Η διανοητική αδυναμία ή η απροθυμία κατανόησης, ακρόασης ή παρακολούθησης της πρακτικής θα κάνει την επιτυχία σε αυτό το μονοπάτι δύσκολη.

Samshaya – Αμφιβολία/ Αναποφασιστικότητα

Το μυαλό μπορεί να βαλτωθεί από τρεις τύπους αμφιβολιών:

Αμφιβολία για τον εαυτό μας: Αμφιβολία για τον εαυτό μας ή έλλειψη εμπιστοσύνης στη δική μας ικανότητα, τη δύναμη και τις δυνατότητες. Η επιβεβαίωση της πίστης στον εαυτό μας είναι απαραίτητη για να αντιμετωπίσουμε αυτό το εμπόδιο.

Αμφιβολία για την τεχνική: Μερικές φορές αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για την τεχνική, μας βοηθάει όντως η γιόγκα; είναι όντως ο σωστός δρόμος;

Αμφιβολία για τον δάσκαλο: Πολλές φορές, αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για τον δάσκαλό μας και συνεχίζουμε να πηγαίνουμε από δάσκαλο σε δάσκαλο.

Είναι σημαντικό να ξεπεράσετε αυτές τις αμφιβολίες και να έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας, στην πρακτική και στον δάσκαλό σας εάν θέλετε να φτάσετε στον στόχο της γιόγκα.

Τελικά όλα ξεκινούν από την έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό μας. Πώς προκύπτει η αμφιβολία για τον εαυτό μας; Όταν συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους ή όταν δεν έχουμε εμπιστοσύνη και πίστη στον εαυτό μας. Για να το ξεπεράσουμε αυτό, πρέπει απλώς να έχουμε ανοιχτό μυαλό, να συνεχίσουμε να προσπαθούμε, να παρακολουθούμε και να μαθαίνουμε από αυτούς που έχουν περισσότερη σοφία από εμάς.

Pramada – Αμέλεια/απροσεξία

Το να κάνεις κάτι που ξέρεις ότι δεν είναι καλό για σένα, ή αντιστρόφως το να μην κάνεις κάτι που ξέρεις ότι είναι καλό για σένα είναι ένα παράδειγμα αυτής της νωθρότητας.

Συχνά γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε (και τι όχι) και όμως μπορεί να είναι δύσκολο να κάνουμε αυτό που είναι κατάλληλο για εμάς. Γινόμαστε απρόσεκτοι και ξεχνάμε. Αυτή η στάση μπορεί να μας εμποδίσει να αναλάβουμε την απαιτούμενη δράση για την ανάπτυξη. Η ανάληψη δράσης παρά τα αισθήματα αμφιθυμίας είναι το κλειδί για τη συνέχιση της δυναμικής στην πρακτική μας.

Η γιόγκα είναι και επιστήμη και τέχνη. Η προσέγγισή της χωρίς διάκριση, φροντίδα, σεβασμό και αφοσίωση μπορεί να δημιουργήσει ακόμη και αρνητικά αποτελέσματα.

Πρέπει να προσέχουμε κάθε πτυχή της πρακτικής μας, αν δεν το κάνουμε, μπορεί να χάσουμε την εστίαση και ακόμη και να προκαλέσουμε σοβαρό τραυματισμό στον εαυτό μας. Ακόμη και οι φαινομενικά μικρές προσαρμογές μπορούν να μας βοηθήσουν να ασκούμε τη γιόγκα πιο ασφαλή. Ασκηθείτε με το μυαλό σας, σώμα και πνεύμα και να είστε πλήρως παρόντες στην πρακτική σας.

Alasya – Σωματική τεμπελιά

Η τεμπελιά μπορεί να σας καταβάλει σε οποιαδήποτε πτυχή της ζωής, ειδικά όταν πρόκειται για άσανα ή άσκηση. Η τεμπελιά στο σώμα σας κυριεύει εύκολα και πριν το καταλάβετε η πρακτική σας έχει αποδιοργανωθεί.

Η γιόγκα απαιτεί πειθαρχία, ζήλο και θέληση. Η τεμπελιά μπορεί να σας εμποδίσει να επιτύχετε τις υψηλότερες δυνατότητές σας.

Είναι μια κακή ψυχική συνήθεια που αποκτάται με τη συνεχή υποχώρηση στην αγάπη για την άνεση και την ευκολία και την τάση για αποφυγή της προσπάθειας. Αν μπορούμε να το πούμε έτσι, η ατονία είναι ένα καθαρά σωματικό ελάττωμα ενώ η τεμπελιά είναι γενικά μια καθαρά ψυχολογική κατάσταση. Για να το ξεπεράσουμε αυτό πρέπει να εξασκούμε τάπας και να είμαστε πειθαρχημένοι στην πρακτική μας. Το να προκαλούμε συνεχώς τον εαυτό μας με δύσκολες στάσεις θα μας επιτρέψει να βελτιωθούμε.

Avirati – Επιθυμία για αντικείμενο αίσθησης/έλλειψη ελέγχου

Η υπερβολική ενασχόληση με τα αντικείμενα των αισθήσεων και το να μην μπορείς να αντισταθείς σε καμία από τις απολαύσεις των αισθήσεων μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην πορεία σου. Μπορεί να νιώθετε ότι σας κυριαρχούν οι αισθήσεις, και σαν να πρέπει να τις ικανοποιήσετε ΤΩΡΑ.

Βοηθά να θυμόμαστε ότι δεν καθοριζόμαστε από τις σκέψεις, τις εμπειρίες, τα συναισθήματα ή τις επιθυμίες μας και ότι όλες αυτές οι επιθυμίες τελικά υποχωρούν. Βλέποντάς τες ως περαστικές φάσεις και διαχωρισμένες από τον αληθινό μας εαυτό, αφαιρούμε τη δύναμή τους να μας κατακλύζουν και να οδηγούμε τις πράξεις μας στην υπερβολή. Αυτός είναι ο θρίαμβος αυτού που υποστηρίζει τη ζωή έναντι αυτού που είναι προσωρινά ευχάριστο.

Στην αρχή, όταν αρχίζουμε να ασκούμε γιόγκα, δεν είναι εύκολο να αποκλείσουμε απότομα τα ενδιαφέροντα της εγκόσμιας ζωής. Αν πραγματικά βλέπουμε τις ψευδαισθήσεις που είναι εγγενείς στην επιδίωξη εγκόσμιων αντικειμένων όπως ο πλούτος, η τιμή, το όνομα κ.λπ., τότε χάνουμε κάθε έλξη για αυτά και φυσικά εγκαταλείπουμε την επιδίωξή τους.

Bharani Darshana – Ζώντας στην ψευδαίσθηση

Να κολλήσει κάποιος σε μια ευφάνταστη αφήγηση ή μια απατηλή σκέψη του νου.

Μία από τις κοινές τάσεις του μυαλού είναι η ικανότητα να δημιουργούμε τις δικές μας ιστορίες με βάση τις εμπειρίες και τις αντιλήψεις μας που όχι μόνο απεικονίζουν τη συμπεριφορά μας αλλά και τη δικαιολογούν.

Αυτό είναι ένα πολύ λεπτό εμπόδιο που έχει τη δυνατότητα να αναστείλει την πρόοδό μας. Μπορεί να εμπλακούμε σε αυτές τις αφηγήσεις όλη την ημέρα. Οι ιστορίες που λέμε στους εαυτούς μας για το τι συμβαίνει συχνά έχουν πολύ μικρή ομοιότητα με την πραγματικότητα. Μπορεί να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι μας κουτσομπολεύουν, ή ακόμη ότι η αφοσίωση σε έναν πνευματικό δάσκαλο θα καταστρέψει την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε μόνοι μας.

Όσα λιγότερα αφηγήματα δημιουργούμε, τόσο πιο ομαλή θα είναι η πορεία προς την απελευθέρωση.

Το να κατανοείς ένα πράγμα λανθασμένα, οφείλεται γενικά στην έλλειψη ευφυΐας και διάκρισης. Ένας ασκούμενος (shadhaka) μπορεί, για παράδειγμα, να αρχίσει να βλέπει φώτα και να ακούει ήχους διαφόρων ειδών κατά τη διάρκεια των πρώτων πρακτικών του. «Αυτή η ανικανότητα να αξιολογήσουμε τις μεταφυσικές μας εμπειρίες στη σωστή τους αξία, οφείλεται βασικά στην ανωριμότητα της ψυχής». Πρέπει να κρατάμε το μυαλό μας σαν παιδί, να μαθαίνουμε πάντα και να είμαστε ανοιχτοί σε νέες δυνατότητες.

Alabdhabhumikutua – Μη επίτευξη στόχων

Εάν η πρακτική μας στη γιόγκα δεν οδηγεί στην επίτευξη γιογκικών καταστάσεων -την ηρεμία του μυαλού ή την εσωτερική ηρεμία-τότε κάτι χάνουμε!

Μπορούμε να κολλήσουμε λόγω φόβου ή ακόμα και λόγω λανθασμένης και αναποτελεσματικής πρακτικής. Μπορούμε να έχουμε (λανθασμένες) ιδέες για το τι είναι φώτιση και μετά να ανησυχούμε για την επίτευξη αυτής της κατάστασης! Ή ίσως οι πρακτικές μας δεν είναι σε θέση να μας πάνε παραπέρα. Αυτό μπορεί να είναι απογοητευτικό και αποθαρρυντικό. Ή μερικές φορές νιώθουμε απλώς κολλημένοι. Όπως «Πώς δεν έχω φωτιστεί ακόμα; γιατί το μυαλό μου συνεχίζει να φλυαρεί; Θα ανακαλύψετε ότι όταν θα νιώσετε κολλημένος αλλά θα συνεχισετε την πρακτική σας ούτως ή άλλως, θα ανακαλύψετε θησαυρούς. Ο Patanjali λέει, «Η τελειότητα στην πράξη έρχεται όταν κάποιος συνεχίζει να εξασκείται με ειλικρίνεια και σεβασμό για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς καμία διακοπή» – και χωρίς προσκόλληση στα αποτελέσματα. Επομένως, το κλειδί είναι να συνεχίσετε την πρακτική σας, ό,τι και αν συμβεί.

Τελικά όταν συναντάμε ένα οδόφραγμα ή κάτι που φαίνεται να είναι αδιέξοδο, δεν πρέπει να τα παρατάμε. Αυτή η αποτυχία να αποκτήσει βάση στο επόμενο στάδιο μπορεί να προκαλέσει απόσπαση της προσοχής και να διαταράξει την τέλεια ηρεμία του νου, εκτός εάν ο Γιόγκι έχει αναπτύξει ανεξάντλητη υπομονή και ικανότητα αυτο-παράδοσης. Αν χρειαστεί θα πρέπει να ξεκουραστούμε και να προσπαθήσουμε ξανά.

Anavasthitatva – οπισθοδρόμηση

Η αδυναμία διατήρησης της κατάστασης ηρεμίας ή ηρεμίας που επιτεύχθηκε μέσω των πρακτικών είναι ένα άλλο εμπόδιο. Το να μην φτάσεις εκεί είναι ένα και μετά το να μην μείνεις είναι άλλο!

Μερικές φορές έχουμε μια ευχάριστη εμπειρία διαλογισμού ή κυριαρχούμαι σε μια συγκεκριμένη στάση, αλλά έπειτα αυτό το επίτευγμα φαίνεται να εξατμίζεται.

Παρά την πρόοδο που έχουμε κάνει με την πρακτική μας, δεν είναι τόσο χρήσιμη αν δεν μπορούμε να τη διατηρήσουμε. Μπορούμε να πέσουμε θύματα αστάθειας, η οποία μπορεί να μοιάζει με οπισθοδρόμηση στα αποτελέσματά μας. Εδώ μπαίνει η πίστη – και η δύναμη της θέλησης.

Αν θυμηθούμε πάλι τη σούτρα 1.14, η συνέχιση της πρακτικής μας μπορεί να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε διαύγεια, χώρο και σταθερότητα που απαιτούνται για να ξεπεράσουμε αυτό το εμπόδιο.

Παράδειγμα: Μπόρεσα να κάνω ένα headstand χωρίς τον τοίχο ένα βράδυ, και μετά την επόμενη μέρα δοκίμασα και δεν τα κατάφερα. Το μυαλό επιστρέφει στο προηγούμενο στάδιο και πρέπει να καταβληθεί σημαντική προσπάθεια για να ανακτήσει το έδαφος. Δεν πρέπει να τα παρατάμε, αλλά να συνεχίσουμε να ασκούμαστε καθημερινά μέχρι να το ξαναπετύχουμε.